Septembro '25

La venonta klubvespero je la 15-an de septembro ni preparis ion responde al la jenaj demandoj:

Ĉu vi vizitis monumenton dum la Monumento-tago? Aŭ dum ferio?

Kia monumento ĝi estis, kaj en kiu urbo aŭ vilaĝo vi vidis ĝin?

Kion vi trovis speciala aŭ surpriza aŭdi pri la koncerna monumento?

Protektita urbopejzaĝo La Kvar Kvadratoj

Tiny Droge

Konstrujaro kaj arkitektura stilo: malfruaj 1970-aj jaroj . En nia kvartalo, Horn-Zuid, estas speciala konstruejo: La kvartalo 'La Kvar Kvadratoj' estis konstruita laŭ alloga dezajno de arkitekto Abe Bonnema.  

Konkurso estis anoncita pri lignaj konstruaĵoj por loĝdomoj. La domoj karakteriziĝas per lignokadro strukturo.  La teretaĝo konsistas el kvar kvadratoj, ĉirkaŭantaj tegmentfenestron kaj lignajn stangojn.

Abe Bonnema desegnis la kvartalon de 72 domoj samtempe. La apartamentoj varias de du ĝis sep ĉambroj. Domoj situas ĉe la akvorando, sur bieno aŭ preteratentante verdajn spacojn.                                                                  

La tegmentoj havas la saman formon sed estas angulitaj en malsamaj direktoj. Ili ĉiuj havas la samajn kolorajn ŝindojn. La ligna tegaĵo estas netraktita okcidenta ruĝa cedro, kiu ekzistis ekde la konstruado. La koloro de la farbo estas integra parto de la arkitekturo.

Kulminaĵoj kaj interesaj faktoj

• Ardezo sur la deklivaj tegmentoj,
• lignoframa konstruaĵo,
• ruĝa aŭ blua farbo.

La kvartalo estas oficiale nomumita protektita urbopejzaĝo ekde la 17-a de oktobro 2024. Tio signifas, ke la aspekto de la kvartalo devas esti konservita. La regulojn establis loĝantoj kaj la municipo. Tio ne signifas, ke ĉio estas definitiva. Loĝantoj decidas pri bontenado kaj daŭripovaj plibonigoj, ekzemple, sed ili devas resti konformaj al la kvartalo. Ekzemple, la koloro de sunpaneloj estas interkonsentita.

Avantaĝoj de la protekto:  se aliaj loĝantoj translokiĝas, ĉi tiuj reguloj ankaŭ validas por ili. Subvencioj por bontenado, inkluzive de pentrado, estas petataj.

----

Beschermd stadsgezicht: De Vier Vierkanten

Bouwjaar en bouwstijl eind jaren 70

In onze wijk, de Horn-Zuid, is een bijzondere bouwlocatie: De wijk 'De Vier Vierkanten' is gebouwd naar een winnend ontwerp van architect Abe Bonnema. Er  was een prijsvraag uitgegeven over houten constructies voor woningbouw. De woningen kenmerken zich door houtskeletbouw. De begane grond bestaat uit vier vierkanten, rondom een daklicht en houten palen. 

Abe Bonnema heeft het buurtje van 72 woningen in een keer ontworpen. Er zijn woningen aan het water, aan een erf of aan het groen. Er zijn 2-tot 7 kamerwoningen. De daken hebben dezelfde vorm maar zijn andere kanten op gedraaid. De daken hebben allemaal dezelfde kleur dakleien. De houten gevelbekleding is van onbehandeld western red cedar. Dat zit erop sinds de bouw. De kleur van het schilderwerk is een onderdeel van de architectuur.

Blikvangers en wetenswaardigheden

• Leisteen op de schuine daken,
• houtskeletbouw,
• schilderwerk in rood of blauw.

De wijk is officieel beschermd stadsgezicht sinds 17 oktober 2024. Dit betekent dat het uiterlijk van de buurt behouden moet worden. De regels zijn door bewoners en de gemeente vastgesteld. Dat betekent niet dat alles vastgezet is. Onderhoud en bijvoorbeeld verduurzamen bepalen de bewoners zelf, maar het moet passend blijven in de buurt. Zo is bijvoorbeeld de kleur van zonnepanelen wel afgesproken.

Voordelen van de bescherming: als er  andere bewoners komen, gelden ook voor hen deze regels. Subsidie voor onderhoud, o.a. het schilderwerk, kan aangevraagd worden.

La monumento de Tante Truus

Margot Koopmans

Por la kultura tago en Alkmaar, mi vidis plurajn monumentojn dum la gvidado de la urbo. La monumento de Tante Truus ŝajnis al mi la plej impresa, ĉar ŝi povis savi multajn infanojn

Geertruida Meijer naskigis en 1896 en Alkmaro. Ŝi jam en Siaj gepatroj lernis sin, ke estas grava zorgi pri socie malfortaj. En sia deksep jaroj, Truus kun siaj gepatroj translokiĝis al Amsterdamo.ŝi trovris okupadon en la bankaro. En 1922 ŝi edziĝis kun Joop Wijsmuller, ĉefkashier de De Javasche Bank. Bedaurinde el la geedzeco ne naskiĝis infanojn. Por teni sin aktiva, Truus Wijsmuller decidis impliĝi en diversaj sociaj institucioj. Ŝi kompreneble konstruis grandan reton.

Post la transpreno de Adolf Hitler en Germanio (1933), Wijsmuller estis petita engaĝiĝi por la Komitato pri Judaj Refugees. Kiam Nederlando fermis la limojn por Judaj refugantoj, ŝi aŭdis pri Judaj infanoj, kiuj sole vagadis en la limregiono. Ekde tiu momento, Wijsmuller regulime kontrabande enportis Judajn infanojn al Nederlando. Ili poste estis lokitaj ĉe la Infana Komitato, La lomitato zorgis pri la lokado ĉe Judaj komparaj gepatroj aŭ en hejmoj.

La unua granda Infantec Trasporto okazis en 1938, el Aŭstrio. La brita registaro antaŭe deklaris sin preta akcepti dek mil judajn infanojn el nazi-germanujo kaj Aŭstrio. Wijsmuller vojaĝis al Vieno, kie ŝi kontaktis Adolf Eichmann, la viro, kiu estis respondeca je solvi la ‘judan problemon’ por la nazioj. Eichmann estis mirigita pri la peto de Wijsmuller por transdoni judajn infanojn al Britio kaj, kiel iu speco de ‘ŝerco’, diris, ke ŝi povus tuj ricevi sescent infanojn. Se ŝi sukcesus elporti tiujn en du tagoj (alia fonto mencias kvin tagojn), tiam ŝi povus poste transdoni dek mil infanojn.

Wijsmuller sukcesis organizi transporton, loĝpermesojn kaj ĉeeston por la infanoj en tre mallonga tempo. Vere,du tagojn poste, la unua Infantransporto estis kompletigita. Si organizis eĉ pli da transportoj kaj savis ankaŭ infanojn el Ĉeĥio kaj Pollando.

Plejofte la infanoj veturis per trajno al Hoek van Holland, kie ili surŝipe eniris al Britio. Onklino Truus ofte visitis la staciono en Emmerik.

Ŝi mem pensis, ke la nombro de infanoj ne estis sufiĉas. Ŝi volis sendi multe pli al Britio.

-----

Voor de culturele dag in Alkmaar heb ik tijdens mijn stadswandeling verschillende monumenten bezocht. Het monument van tante Truus leek me het meest indrukwekkend, omdat zij veel kinderen heeft kunnen redden.

Geertruida Meijer beviel in 1896 in Alkmaar. Van haar ouders had ze al geleerd dat het belangrijk was om voor sociaal kwetsbaren te zorgen. Op zeventienjarige leeftijd verhuisde Truus met haar ouders naar Amsterdam. Ze vond werk in de banksector. In 1922 trouwde ze met Joop Wijsmuller, hoofdkassier van De Javasche Bank. Helaas werden er geen kinderen uit het huwelijk geboren. Om actief te blijven, besloot Truus Wijsmuller zich in te zetten voor diverse maatschappelijke instellingen. Ze bouwde vanzelfsprekend een groot netwerk op.

Na de machtsovername door Adolf Hitler in Duitsland (1933) werd Wijsmuller gevraagd om zich in te zetten voor het Comité voor Joodse Vluchtelingen. Toen Nederland de grenzen sloot voor Joodse vluchtelingen, hoorde ze over Joodse kinderen die alleen rondzwierven in het grensgebied. Vanaf dat moment smokkelde Wijsmuller regelmatig Joodse kinderen Nederland binnen. Ze werden vervolgens ondergebracht bij het Kindercomité, dat de plaatsing bij Joodse pleegouders of in tehuizen verzorgde.

Het eerste grote kindertransport vond plaats in 1938, vanuit Oostenrijk. De Britse regering had zich eerder bereid verklaard tienduizend Joodse kinderen uit nazi-Duitsland en Oostenrijk op te nemen. Wijsmuller reisde naar Wenen, waar ze contact opnam met Adolf Eichmann, de man die voor de nazi's verantwoordelijk was voor de oplossing van het 'Joodse probleem'. Eichmann was verbaasd over Wijsmullers verzoek om Joodse kinderen naar Groot-Brittannië over te brengen en zei, als een soort 'grap', dat ze direct zeshonderd kinderen kon opvangen. Als ze ze binnen twee dagen kon overbrengen (een andere bron noemt vijf dagen), dan kon ze vervolgens tienduizend kinderen overbrengen.

Wijsmuller slaagde erin om in zeer korte tijd het transport, de verblijfsvergunningen en de opvang voor de kinderen te regelen. Twee dagen later was het eerste kindertransport inderdaad voltooid. Ze organiseerde nog meer transporten en redde ook kinderen uit Tsjechië en Polen.

In de meeste gevallen reisden de kinderen per trein naar Hoek van Holland, waar ze aan boord gingen van een schip naar Groot-Brittannië. Tante Truus kwam vaak langs op het station in Emmerik.

Zelf vond ze het aantal kinderen te klein. Ze wilde er nog veel meer naar Groot-Brittannië sturen.

Monumento en Berlino

Stefan Terpstra

Lastan someron, mia familio kaj mi iris al Berlino. Estis mia dua vizito al la urbo en 2025. Mi iris tien en majo por lerneja semajno. Ĝi estas impona urbo, sed ankaŭ perfekta por familia urba ferio.

En Berlino konverĝas la tuta historio de la 20-a jarcento. La militoj estas videblaj sur ĉiu stratangulo. La plej okulfrapaj, kompreneble, estas la restaĵoj de la Muro. La hotelo kie ni loĝis estis proksime de ‘East Side Gallery’, la ‘Orienta Flanka Galerio’, subĉiela galerio, sekcio de la Muro pentrita de diversaj artistoj. 

Ĝi estas la plej longa restanta sekcio de la Muro kiu apartigis Orientan-Berlinon kaj la GDR de Okcidenta Berlino, dum tri jardekoj. Por la 20-a datreveno de la falo de la Muro en 2009 la subĉiela galerio estis renovigita. Truoj estis plenigitaj, la farbo estis vaporita for, kaj la artaĵoj estis reestigitaj. En 2013, konstruigito disfaligis sekcion de la Muro enhavantan tri artaĵojn por fari lokon por luksa hotelo. La debato pri la malkonstruo de la lastaj ceteraj restaĵoj regule ekflamas. Eĉ nun, la Muro daŭre flamigas la emociojn de Berlino.

Vizitindas la subĉiela galerio. Ĝi estas bunta promenado, kun artaĵoj kiuj estas sinonimaj kun Berlino. 

Multaj artaĵoj peras politikan mesaĝon aŭ memoras la hororojn de la ‘Malvarma Milito’. (Koude Oorlog) Ekzemple, estas verko prezentanta la "fratan kison" inter sovetia gvidanto Breĵnev kaj GDR-administranto Honecker. Kaj en "Test the Rest", orientgermana Trabant trarompas la Muron, direktante Okcidenton. Krome, la buntaj vizaĝoj de Thierry Noir estas popularaj ĉe turistoj. Estas ankaŭ artaĵo kun desegnaĵoj de la filmo de Pink Floydo "The Wall". 

Mi persone aparte ŝatis la laboron kun la manoj sur la Muro. Vi povas vidi niajn filinojn sur la foto. La maniero kiel ili staras tie neniam estus ebla dum la Malvarma Milito.

---

Afgelopen zomer zijn we met ons gezin naar Berlijn geweest. Het was mijn tweede bezoek aan de stad in 2025. In mei '25 ben ik met een werkweek van school er geweest. Het is een indrukwekkende stad, maar ook geschikt voor een citytrip met het gezin. 

In Berlijn komt de hele geschiedenis van de 20e eeuw samen. Op iedere straathoek zijn de oorlogen zichtbaar. Het meest opvallend zijn natuurlijk de restanten van de Muur. Het hotel waar we logeerden was vlakbij The East Side Gallery, een gedeelte van de Muur dat beschilderd is door allerlei kunstenaars. 

Het is het langste overgebleven stuk van de Muur die drie decennia lang Oost-Berlijn en de DDR scheidde van West-Berlijn. Voor de 20-jarige herdenking van de ‘Mauerfall’ in 2009, de val van de Muur, kreeg de openluchtgalerie een opknapbeurt. Gaten werden opgevuld, de verf werd eraf gestoomd en de kunstwerken hersteld. In 2013 sloopte een projectontwikkelaar een gedeelte van de Muur met drie kunstwerken, om plaats te maken voor een luxehotel. Met enige regelmaat laait de discussie over de afbraak van de laatste restanten weer op. Ook nu blijft de Muur de Berlijnse gemoederen verhitten. 

The East Side Gallery is de moeite waard om te bezoeken. Het is een kleurrijke wandeltocht, met kunstwerken die bij Berlijn horen. Veel kunstwerken dragen een politieke boodschap uit of herinneren aan de verschrikkingen van de Koude Oorlog. Zo is er een werk dat de ‘broederlijke kus’ verbeeldt van Sovjetleider Brezjnev en DDR-bestuurder Honecker. En in ‘Test the Rest’ breekt een Oost-Duitse Trabant door de Muur heen, naar het Westen. Verder zijn de kleurige koppen van Thierry Noir geliefd bij toeristen. Ook is er een kunstwerk met tekeningen die komen uit de film ‘The Wall’ van Pink Floyd. 

Zelf vond ik het werk met de handen op de Muur erg mooi. Je ziet onze dochters op de foto. Zoals zij daar staan, had in de tijd van de Koude Oorlog nooit gekund.